De dagelijkse praktijk dient zich aan tijdens het gesprek van Leraar in het Gooi met Wina Veldkamp: ze wordt weggeroepen om voor de klas te staan. De leerlingen gaan voor. En zo is het natuurlijk ook. Sinds anderhalf jaar is Wina directeur van RK basisschool De Tweemaster Koers in Huizen. In gesprek met Leraar in het Gooi vertelt Wina over haar keuze voor het onderwijs, werkgeverschap en agile en lean werken.
Kriebelen
Wina werkte jarenlang als managementassistent voor verschillende bedrijven die het verbeteren van organisaties als dienstverlening hadden. Tien jaar geleden begon het te kriebelen: ‘Ik had inmiddels zelf kinderen gekregen en kwam in een fase waarin ik mezelf af ging vragen wat ik echt wilde en hoe ik zelf verschil kon maken. In de maatschappij, voor mezelf en voor anderen. Ik schreef me in voor de deeltijdpabo. Het onderwijs, daar kon ik wel wat mee. Na tweeënhalf jaar studeren en een dag in de week stage lopen, kon ik voor de klas.’
Heel normaal
Als kersverse leerkracht met een achtergrond in het bedrijfsleven viel Wina een aantal dingen op. Met een speciale subsidie van het lerarenontwikkelfonds kreeg ze ruimte om, naast het lesgeven, dingen uit te proberen om verbeteringen aan te brengen. ‘Ik heb me de laatste jaren gespecialiseerd in lean en agile werken. Agile gaat over wendbaar zijn door elke keer goed naar leerkrachten, leerlingen, ouders en de veranderende maatschappij te luisteren en het onderwijs daarop aan te passen. Lean gaat over het telkens verbeteren van je toegevoegde waarde. Door heel open en visueel te werken, zodat iedereen wordt meegenomen in het proces. Door focus aan te brengen, kom je met elkaar in een flow en kun je heel veel bereiken. In het bedrijfsleven is deze manier van werken heel normaal. Op scholen werkt dit ook heel erg goed, omdat het aansluit bij de basisbehoeften van de mens: relatie, competentie en autonomie. Op verschillende scholen in Baarn en Soest heb ik teams mogen begeleiden in deze manier van werken.’ Wina legt uit dat het heel gebruikelijk is in het onderwijs om je ergens in te specialiseren. ‘Iedereen die dit wil, kan dit doen. Natuurlijk hangt het ook af van jouw capaciteiten en ontwikkelbereidheid en die van jouw leidinggevende of werkgever. Iedereen die bij mij werkt, krijgt die ruimte sowieso, ja’.
De wendbare school
‘Collega’s zeiden tegen mij, goh, je zou dit als directeur moeten doen. Dat vond ik eigenlijk wel een goed idee. Toen heb ik de opleiding voor schooldirecteur gedaan. Vanaf mei 2021 ben ik de directeur van De Tweemaster Koers en heb ik met het team een mooie ontwikkelingsslag gemaakt. Wij staan inmiddels bekend als een school die werkt op basis van vertrouwen en echt de behoefte van haar leerlingen begrijpt. We zijn zo eenvoudig mogelijk georganiseerd, met weinig franje en overhead. We hebben geen ellenlange vergaderingen meer, maar wekelijkse bordsessies van maximaal 15 minuten. In het begin was deze manier van vergaderen voor iedereen even wennen maar inmiddels vindt iedereen het heerlijk.’ Wina vertelt enthousiast verder over deze werkwijze: ‘Meerdere keren per jaar houden we een ‘retrospective’; een werksessie van ongeveer een uur. Tijdens zo’n sessie bespreken we bijvoorbeeld onze Cito-resultaten. Is er een groep waarbij de resultaten duidelijk gegroeid zijn? Wat heb je dan gedaan? Of als een groep juist is gezakt… Wat kan de oorzaak hiervan zijn? Door dit te bespreken, kunnen we van elkaar leren en elkaar helpen, maar vooral gebruik maken van elkaars kwaliteiten! In de klas gebruiken we ook een vorm van agile werken; een planbord met wat gaan de leerlingen vandaag leren en doen. En een databord met de weektaak, huiswerk, doelen, successen, check-in en acties. De doelen worden samen met de kinderen bedacht. Zo zijn de kinderen mede-eigenaar van de doelen, de sfeer in de klas en hun eigen leerproces.
Even bij elkaar naar binnen lopen
De Tweemaster Koers valt samen met De Tweemaster Hollebok en de Springplank onder de Stichting Rooms Katholiek Onderwijs in Huizen. Een klein bestuur. ‘Ook wendbaar’, glimlacht Wina. Samen met de kinderopvang en samenwerkende kindertherapeuten vormen de scholen het Kindcentrum De Optimist. ‘Een optimist is een wendbaar bootje. Wij geloven in de kracht, zelfredzaamheid en groei van kinderen. Wij varen een eindje met de kinderen mee, zodat ze daarna hun eigen koers kunnen bepalen. De combinatie van kinderopvang, zorg en onderwijs biedt een totaalaanbod die waarde biedt voor ouders, leerlingen én leraren. Even overleggen met iemand van de kinderopvang, of een therapeut die in de klas komt kijken: het dicht bij elkaar werken is drempelverlagend.’
Voor elkaar
Is het lastig om voldoende leraren aan te trekken? ‘We waren helemaal rond, toen werd de een na de ander zwanger’, vertelt Wina. Dan moet je wel even schakelen. Gelukkig is er dan alleen tijdelijke vervanging nodig en konden we dat oplossen met zzp’ers.’ Maar het aantrekken van vast personeel gaat goed op de Tweemaster-Koers: ‘We hebben een consistent verhaal. Dat vinden mensen fijn. Het gaat rond dat we het hier voor elkaar hebben. Hier breng je in wat jij belangrijk vindt, we bepalen met elkaar wat er op de agenda komt en welke acties we gaan nemen. Als leraren, maar ook mét leerlingen en ouders. Dit trekt vooral ontwikkelingsgerichte leraren aan. Mensen die zin hebben om de schouders onder nieuwe dingen te zetten. Niet bang zijn voor collegiale confrontatie en gedijen in een lerende cultuur. Niet alleen op resultaat gericht, maar vooral op de mens. Ik vind het belangrijk dat mensen zich hier veilig voelen en zichzelf kunnen laten zien. We hebben de lat hoog liggen, dat trekt mensen ook juist aan. Pabo-studenten en zij-instromers zijn welkom bij ons.
Kansenongelijkheid
Op de vraag waarom werken in het onderwijs zo zingevend kan zijn, zegt Wina gepassioneerd: ‘Ik zag kansenongelijkheid in de maatschappij. Mijn moeder heeft alleen de basisschool afgemaakt en mijn vader heeft na de toenmalige lts zichzelf in de avonduren verder moeten ontwikkelen. Er waren geen hoge verwachtingen voor mij. Mavo, dat was al heel wat. Ik wil kinderen alle kansen geven om zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen. Als kinderen dit van huis uit niet meekrijgen, dan móet het uit het onderwijs komen.
‘We werken in een hele bijzondere sector. We mogen best benadrukken wat er zo mooi aan is. Regionaal, door initiatieven zoals Leraar in het Gooi, maar zeker ook landelijk. Het gaat vanuit Den Haag wel erg veel over geld en regels. Het is een prachtig vak, het is belangrijk om dit uit te dragen. Daar wil ik me hard voor maken.’ Leraar in het Gooi is in gesprek met Riet van der Gaag, directeur van de Katholieke Montessorischool in Bussum (KMS Bussum). Zij maakte jaren geleden de overstap naar het onderwijs, voor betekenisvoller werk.
‘Ik heb altijd geweten dat ik juf wilde worden. Zoals kinderen dokter of winkeltje speelden, speelde ik schooltje.’ Leraar in het Gooi is in gesprek met Diane Visser. Sinds drie jaar is Diane directeur van de Parel, een van de vijf scholen van de Vereniging voor Christelijk Basisonderwijs Ichthus in Huizen. ‘Ik kom niet uit een onderwijsfamilie. Mijn ouders dachten dat ik riep dat ik juf wilde worden, omdat dat het enige was dat ik kon bedenken. Er zijn zelfs beroepstesten tegenaan gegooid, maar ook daar kwam consequent ‘onderwijs’ uit’, zegt ze lachend.
Op een prachtige plek, midden in een woonwijk in Hilversum, staat het bijzondere gebouw van De Hilversumse Schoolvereniging (HSV). Deze basisschool zit al sinds 1909 op deze locatie, inmiddels een gemeentelijk monument. Sinds 10 jaar is Judith de Waal er directeur. ‘Ik werd op mijn zesentwintigste directeur en dacht toen ik voor deze baan werd gevraagd, op een eenpitter, heel arrogant ‘dat doen we even’. Maar toen wist ik nog niet dat dit andere koek was dan schooldirecteur zijn bij een grote stichting.’ Leraar in het Gooi is in gesprek met Judith over werken op de school van je kinderen, de voor- en nadelen van een zelfstandige school (red: een school die niet onder een grotere stichting staat) en waarom werken in het onderwijs zo fijn is.
‘Het is heel fijn om meer invloed te hebben als directeur, maar ik mis soms nog dingen uit het werk voor de klas. Je bent zo belangrijk voor je leerlingen en je kunt een hele bijzondere band met ze opbouwen. Nu heb ik dat wel met mijn team natuurlijk, maar dat is toch anders. Maar ik zou niet meer terug willen hoor’, voegt ze lachend toe. Leraar in het Gooi is in gesprek met Marieke van de Weijer, directeur van de Jozefschool in Muiden. Over het leraarschap, het wel en wee van zij-instromen, samenwerken in de regio en haar favoriete plek in het Gooi.
Elies houdt van nieuwe dingen leren en doet dit al haar hele werkende leven in dezelfde sector: het onderwijs. Ze is bestuurder bij Ichthus en daar leert ze gewoon lekker door. Na twee jaar duoschap directeur/bestuurder, doet ze het vanaf oktober alleen. En dat bevalt haar prima. ‘Natuurlijk moet ik nu actief collega bestuurders opzoeken om te sparren en dat doe ik ook. Maar alleen aan het roer staan is ook fijn.’
Deze voormalig gymnastiekleraar en vader van twee kinderen is met veel plezier directeur van basisschool De Wilgetoren. Na de Sport- academie kon Koen van Praag twee kanten op: sportmanagement en marketing of het onderwijs. ‘Ik heb bewust gekozen voor het onderwijs, vanwege het sociale aspect. Met wezenlijke dingen bezig zijn en kinderen iets mee geven, daar ga ik voor’.