‘Het is heel fijn om meer invloed te hebben als directeur, maar ik mis soms nog dingen uit het werk voor de klas. Je bent zo belangrijk voor je leerlingen en je kunt een hele bijzondere band met ze opbouwen. Nu heb ik dat wel met mijn team natuurlijk, maar dat is toch anders. Maar ik zou niet meer terug willen hoor’, voegt ze lachend toe. Leraar in het Gooi is in gesprek met Marieke van de Weijer, directeur van de Jozefschool in Muiden. Over het leraarschap, het wel en wee van zij-instromen, samenwerken in de regio en haar favoriete plek in het Gooi.

Altijd blijven leren
Marieke werkt al haar hele werkende leven in het onderwijs. Al die tijd bij ASKO-scholen, een stichting met maar liefst 33 basisscholen in Amsterdam en omstreken. Dat je kunt doorgroeien in het onderwijs, daarvan is zij het levende bewijs. ‘Ik ben altijd blijven leren. Ik heb veel cursussen en opleidingen gedaan, ik heb onder meer een diploma voor het speciaal onderwijs en een master Pedagogiek behaald. En natuurlijk heb ik de directeurenopleiding gevolgd. Eerst was ik adjunct-directeur en nu zit ik hier.’ Op de vraag of je een goede directeur kan zijn als je zelf niet voor de klas hebt gestaan, zegt Marieke: ‘Dat kan zeker, maar als je leerkracht bent geweest, weet je natuurlijk hoe het is vanuit je eigen ervaring. Als je van buiten komt, zul je heel veel in de klas moeten komen en je moeten verplaatsen in degene die voor de klas staat.’

Ploeteren
Marieke begon als leraar op een basisschool in Amsterdam, die werkte vanuit ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO). ‘Je leert dan vanuit thema’s. Het gaat over betekenisvol leren. Er zijn behalve voor rekenen en spelling geen vaste methodes. Je gaat uit van de onderzoekende houding die kinderen al hebben. Het was ploeteren hoor, het begin. Ik had alle energie nodig voor het voor de klas staan. Pas later kreeg ik meer oog voor zaken op schoolniveau. Ik vond dat heel interessant en zag al snel dat je als directeur een grotere invloed hebt dan alleen op je eigen klas. Misschien had ik eerder kunnen doorstromen, maar tja, leerkracht is ook een heel mooi vak. Als je een goede groepssfeer weet neer te zetten, dan voelt dat geweldig en dan kan je ontzettend veel bereiken met leerlingen.’

Eigen bedrijfje
Heeft Marieke ervaring met zij-instromers? ‘Jazeker! Mensen van ‘buiten’ brengen vaak heel veel mee. Je leert van elkáár. Ik heb onlangs een zij-instromer, die directeur wilde worden, begeleid. Ze kwam uit de financiële sector. Mensen uit het bedrijfsleven zijn gericht op resultaat, veel meer dan we in onderwijs gewend zijn. Van haar heb ik geleerd om af en toe wat zakelijker te durven zijn. Bij haar zag ik dan weer dat ze niet erg gewend was om te werken als een generalist. In deze functie moet je juist van alles een beetje kunnen. Het is hier toch net als bij een eigen bedrijfje, waar je alles zelf moet doen. Ik kan gelukkig voor veel algemene zaken gebruik maken van de stichting, maar je bent als directeur veel meer generalist. Een groot verschil is ook dat je totaal niet weet hoe je dag eruitziet. Ik weet ook vandaag niet wat er op me afkomt na ons gesprek. Urgente zaken gaan altijd voor. Nee, wat dat betreft is het gelukkig nooit saai.’

Opleidingsschool
‘We maken dankbaar gebruik van wat de zij-instromers meebrengen vanuit hun oude vak en levenservaring’, vervolgt Marieke enthousiast. ‘Zo hebben we in ons team iemand uit de musicalwereld die drama-activiteiten met de leerlingen onderneemt. En we hebben een kok die ook zijn leerkrachtbevoegdheid heeft behaald. Die gaat dan weer lekker koken met de kinderen, met spullen uit de moestuin van het Muiderslot. We hebben iemand uit de museumwereld die de kinderen laagdrempelig in contact brengt met cultuur. Voor de brede ontwikkeling van de kinderen ervaar ik dat mensen van buiten het onderwijs zo een mooie aanvulling zijn in het team. We willen, ook bij kinderen die moeite hebben met leren, met elkaar kijken naar waar de talenten liggen. Zodat iedereen kan meedoen en kan uitblinken in iets. Dat vinden wij heel belangrijk. We zijn ook een opleidingsschool. We hebben een dag per week iemand beschikbaar om studenten, zij-instromers, onderwijsassistenten die de pabo doen en startende leerkrachten te begeleiden, onze OPLIS- coördinator (red.: opleiden in de school’).’

Netwerken
Leraar in het Gooi is natuurlijk benieuwd naar initiatieven tot samenwerken in de regio. ‘Regionaal werken we samen in Muiden en met Muiderberg. Op cultureel vlak zoeken we verbinding in het hele Gooi. De stichting is meer op Amsterdam gericht, dus we moeten daarin een beetje onze eigen weg zoeken. We bedienen met onze scholen inmiddels heel Muiden. We zijn een groeigemeente met aanwas van ontzettend veel kinderen vanuit de nieuwbouwwijk De Krijgsman. Ik merk dat de afstand met Naarden en Bussum groot is. Ook binnen de gemeente. Hilversum is nog verder weg. Ik zie kansen om meer samen te werken. In de regio Amsterdam hadden we thema-avonden vanuit de gemeente bijvoorbeeld, met sprekers en netwerkborrels. Dat heb ik hier nog niet meegemaakt. Alles wat er op regionaal niveau georganiseerd wordt, grijp ik aan. Dan hoor je nog eens wat. Bijvoorbeeld over mooie initiatieven om het onderwijs te verbeteren en samenwerkingsmogelijkheden met de omgeving. Of relevante subsidies in het Gooi, waar je anders geen weet van hebt. Ik zie nog wel kansen voor onderwijsinstellingen in het Gooi om meer samen te werken met elkaar.’

Behouden
Heeft de Jozefschool moeite met het rond krijgen van de formatie? ‘Nee, op dit moment niet. Maar we investeren hier heel veel in. We doen heel veel aan pr en besteden aandacht aan het openstaan als lerende organisatie. Op alle fronten, van snuffelstages tot zij-instromers voor directeur. We bouwen gestaag aan relaties. We stralen uit dat je fouten mag maken. Iedereen is hier in ontwikkeling, op elk niveau. Ook de ervaren leraar leert elke dag bij. We geven veel aandacht aan goede begeleiding en leren van elkaar. Daarbij, je kunt wel heel fanatiek werven, maar behouden is minstens even belangrijk. Dat wordt wel eens vergeten in tijden van tekorten. Dat gaat over hoe je jouw personeel gelukkig maakt. Door ze te zien en ze ruimte te geven. We zijn daar heel bewust mee bezig. Dat alles vraagt veel, maar levert nog veel meer op.’

Niet perfect
‘Ik zie het om me heen wel gebeuren dat mensen zichzelf tegenkomen. Met name voor zij-instromers is het een pittig traject. Het is geen kwestie van ‘dat ga ik even doen’. Goede begeleiding is cruciaal. Maar niet alles perfect willen doen ook. Ik zie mensen voor zichzelf de lat zo hoog leggen dat het bijna onhaalbaar wordt. Onthoud: de perfecte leraar bestaat niet. Maak kleine stapjes. Accepteer dat er altijd rimpelingen zijn in de dagelijkse praktijk. Durf daar rust in te vinden. De meest ervaren leraren hebben wel eens dat het even niet lekker loopt en dat is oké. Je krijgt meteen feedback uit de groep. Bespreek het gewoon. Je kunt je kwetsbaarheid en onvolmaaktheid tonen en dan zul je direct zien dat kinderen dat heel goed begrijpen. Je kunt dan met de groep bespreken wat je samen kunt doen om het wel lekker te laten lopen. Ik zie starters lessen tot in de puntjes voorbereiden en dan loopt het net even anders. Dan heeft er een kind net gespuugd of besluit er eentje om bij het begin van de les verstoppertje te gaan spelen. Op dat moment moet je een keuze maken. Soms is dat het kind even onder de tafel te laten. Of soms moet je de les even stilleggen om wel in te grijpen. De perfecte keuze bestaat niet. Het is een lerend proces. En je bent niet alleen hè, er is een heel team. We stimuleren dat mensen bij elkaar in de klas kijken. Of we doorbreken groepen als dat beter werkt. Als iemand heel goed rekeninstructie kan geven, dan zetten we diegene groepsoverstijgend in.

Op avontuur
Zelf woont Marieke in Weesp, met haar man en twee nog jonge dochters. In het Gooi komt ze graag op de hei bij Bussum. ‘Daar zijn tot groot plezier van mijn dochters goede klimbomen. Vlieger, een bal en picknickmand mee of heerlijk even zitten bij Café Heidezicht. Daar is ook een leuke speeltuin.’ Marieke is in haar vrije tijd heel sportief. Je vindt haar met collega’s op een padelbaan, met een vriendin in de sportschool of met de familie op de mountainbike in het bos. ‘Afgelopen meivakantie waren we op fietsvakantie. Kinderen in de bakfiets, slapen bij de boer en hup op avontuur.’

Rode draad
Leraar in het Gooi is benieuwd wat de toekomstplannen zijn van deze altijd lerende professional. Ze lacht: ‘Nou, ik zit hier voorlopig goed. Geen dag is saai, weet je nog? Er gebeurt hier nog heel veel. Maar als we het zo hebben over samenwerken, dan zou ik daar wel een grotere rol in willen spelen in de toekomst. Niet alleen binnen de gemeente of regio, maar ook met partners in de kinderopvang, het bedrijfsleven en culturele instellingen. En wat te denken van samenwerking met het voortgezet onderwijs om de overgang, die nog steeds zo groot is, te verkleinen? Er liggen nog zoveel kansen.’ Naar het ministerie, oppert Leraar in het Gooi? ‘Haha, ik weet het niet. Er liggen hier nog zoveel mooie uitdagingen. Maar uiteindelijk is invloed op politiek niveau natuurlijk ook aantrekkelijk. Met als rode draad altijd het beste voor de kinderen. Daarom werd ik leraar en daarom werd ik directeur. En dat zal ook voor mijn volgende stap leidend zijn.’