“Toen ik heel klein was, werden de huizen achter ons gesloopt met zo’n grote sloopkogel. Daar zat ik de hele dag gefascineerd naar te kijken. Dát wilde ik worden! Maar later werd het elektrotechniek en die keuze heeft me mijn hele leven geholpen en mijn pad uitgestippeld.” Johan van Eijden werkt als instructeur Technicus Engineering op MBO College Hilversum, waar hij ook lid is van de Cluster Examen Commissie (CEC).

“Na het Hilfertsheem, wat toen nog Beatrix heette, heb ik elektrotechniek gedaan op een roc in Leusden. Daarna heb ik bij verschillende bedrijven in de elektrotechniek gewerkt. Een vriend van mij zat in de koeltechniek. Daar had ik toen nog nooit van gehoord, maar het leek me wel interessant. Hoogland Koeltechniek, het bestaat nog steeds. Ik ben daarheen gegaan en vroeg: zoeken jullie mensen? Die man zei: ´Kun je tekeningen lezen?´ Hij liet mij een elektrisch schema zien en ik kon precies uitleggen: dit zit zo en dit is dat. Hij zei: ‘Mooi, je bent aangenomen’. Daarnaast heb ik toen de opleiding koeltechniek gevolgd. Werkend leren. Twee weken school, twee weken werken.”

Die man sprong een gat in de lucht
“Mooi werk, maar in de koeltechniek was het vooral in de zomer heel druk. Je werkte soms wel tot elf, twaalf uur ’s avonds. Maar in de zomer wilde ik ook gewoon leuke dingen doen, beetje varen op Loosdrecht. Bij mij op de hoek zat Grootveld Automaterialen, een bedrijf dat airconditionings en navigatiesystemen in auto’s inbouwde. Daar kon ik op gewone tijden komen werken en die man sprong een gat in de lucht dat ik zowel elektrotechniek als koeltechniek kon. Zo rolde ik de autobranche in. Op een gegeven moment kwam ik bij het sleepbedrijf van Ton Vierkens terecht. Daar heb ik, in combinatie met weer een technische opleiding, het autovak verder geleerd. Ik ben apk-keurmeester geworden, monteur, eerste autotechnicus, storingstechnicus. Van daaruit ben ik chef werkplaats geworden bij een Mitsubichi Subaru dealer in Hilversum en dat heb ik vijftien jaar gedaan.”

Binding met de maatschappij
“Na die vijftien jaar was ik er ook wel klaar mee. Mensen zijn tegenwoordig niet meer tevreden. Al doe je je stinkende best, het is nooit goed genoeg. Het moet altijd goedkoper, sneller. Hoe mensen met je omgaan ook! Daar haalde ik totaal geen voldoening meer uit. Ik dacht: ik ga werk zoeken waarbij ik meer binding heb met de maatschappij. Zo kwam ik hier in het onderwijs terecht. Ik heb een dagje meegelopen, nog een dagje meegelopen en toen was het: wanneer kun je beginnen? Dat had ik niet verwacht! Je mag direct beginnen als docent of in mijn geval instructeur, maar je moet dan wel binnen twee jaar je lesbevoegdheid halen. Ik doe met name praktijkvakken en heb veel praktijkervaring, dus om dat over te brengen had ik alleen een instructeursdiploma nodig.”

Rollenspel
“Ik heb m’n hele leven technische studies gedaan en dat is heel anders, vooral puntsgewijs leren. Het pedagogisch didactische is een heel andere denkwijze. Daar moest ik wel even aan wennen, maar ik vond het ook heel leuk. Omdat je al werkt, leer je in de praktijk. Op de opleiding krijg je vaardigheden aangeleerd die je daarbij helpen. Ze leren je goed luisteren, een hulpvraag herkennen. Hoe je een open houding aanneemt. Hoe ga je met bepaalde situaties om? Je zit er met allemaal mensen die de opleiding tot instructeur doen, dus je deelt ook veel met elkaar. Dan komt er bijvoorbeeld een acteur en ga je een rollenspel doen. Dat had ik van tevoren helemaal niet zo bedacht.”

Welkom, kan ik je helpen?
“Wat me opviel toen ik hier op het MBO College binnenkwam, is dat iedereen je begroet. Welkom, leuk dat je er bent, kan ik je helpen? Een heel open houding, ook naar studenten toe en collega’s onderling. Je hoeft niet alles te kunnen, iedereen helpt elkaar en je kunt blijven leren. Er is altijd wel een cursus voor of een opleiding. Je staat zoveel uur voor de klas en je hebt zoveel uur tijd voor die andere dingen. Je hebt een klas met studenten die aan het eind van het jaar bepaalde vaardigheden moeten beheersen. De een pakt dit sneller op dan de ander, dus je bent continu aan het schakelen en hen handvatten aan het geven. Ik wist in het begin zelf ook niet alles. Maar dan zeg je: Waar denk je dit te kunnen vinden? Wie zou jou hierbij kunnen helpen? Zullen we anders samen eens kijken?”

Jeetje, wat ben jij laag opgeleid
“Ik ben dyslectisch. Van kinds af aan heb ik gehoord: jij bent een slechte leerling. Dat kwam ook uit de Cito-toets en is me altijd bijgebleven. Totdat iemand zei: ‘Jij bent helemaal geen slechte leerling! Moet je kijken welke opleidingen je allemaal hebt gedaan en wat jij allemaal kunt en doet!’ Ik had dat zelf niet door, want ja, ik was toch die slechte leerling? Die hele denkwijze zit in de maatschappij verweven. Hbo is goed, mbo is laag. Maar wie zeggen dat? Mensen die goed kunnen lezen en schrijven. Maar als je vraagt: ga je olie eens verversen of zet een stekker aan een lamp. Dan kunnen ze dat niet. Dan zeggen wij praktische mensen toch ook niet: jeetje, wat ben jij laag opgeleid! Het is belachelijk dat een advocaat 200 euro per uur kan vragen en niemand met de ogen knippert. Maar als een automonteur het doet is het: wat een geld, dat moet goedkoper! Terwijl zo’n monteur ook zijn materiaalkosten heeft, zich continu moet bijscholen…”

Geen gekke profielfoto’s
“Technicus Engineering is een opleiding waarbij studenten bijvoorbeeld de warmtevraag van een ziekenhuis berekenen. Dat gaan ze vervolgens tekenen en dan bedenken ze welke keuzes er gemaakt kunnen worden. We leren ze duurzaam nadenken en we zijn continu nieuwe technieken aan het onderzoeken. Ik begeleid ze op hun stages en kom bij heel veel bedrijven. Die vinden het fijn dat er iemand komt die weet hoe het in het bedrijfsleven gaat. School is zoiets anders dan een bedrijf en dat moet wel een beetje in elkaar gaan overlopen. Veel studenten hebben op hun whatsapp rare fotootjes of gekke namen. Ik zeg: ‘Als je ergens gaat solliciteren en diegene toetst jouw telefoonnummer in, dan zien ze ook je profielfoto.’ Dat heeft niks met techniek te maken, maar dat moeten ze ook leren. Maak een LinkedIn-pagina, zet je stages erop, je bijbaantjes, foto van het bedrijf erbij. Gebruik de agendafunctie in je mail, accepteer afspraken. De meesten hebben dat nooit geleerd. Daar verbaas ik me wel eens over.”

Stop met studies een waarde meegeven
“De beroepshavo loopt als een malle. Kinderen die niet direct naar het hbo kunnen, worden in twee jaar klaargestoomd om toch het hbo-niveau te halen. Het is een gat in de markt, maar niet per se wat we nodig hebben in de maatschappij. Stop met pushen. Kijk wat het kind zelf wil. We hebben hier verschillende niveaus opleidingen. Technicus Engineer is een mbo 4-opleiding. Je leert calculeren, berekenen, technisch tekenen. Maar sommige jongeren willen gewoon graag met hun handen werken. Alleen, dat is op niveau 3 of 2 en dat willen hun ouders niet. Dat moet echt veranderen! Stop met studies een waarde meegeven. Waarom heet deze studie 4 en die andere 3 of 2? Waarom hebben we het over hbo en mbo? Waarom niet praktisch en theoretisch? Je hebt de architect nodig om de woning te ontwerpen, de technisch engineer voor de tekeningen, de monteur om het in elkaar te zetten.”

Niet zo leuk?
“Ik heb de overstap gemaakt van het bedrijfsleven naar het onderwijs. Ik vond dat eng, want ik ben echt een gewoontedier. Ik had vijftien jaar hetzelfde gedaan en nu moest ik uit dat cirkeltje stappen en nieuwe dingen leren. Maar doordat ik dit heb gedaan, ben ik zelf ook echt gegroeid. Alles wat ik kan, deed ik altijd automatisch. Nu ben ik me er veel meer van bewust. Het heeft mijn eigenwaarde vergroot. Ik heb mijn instructeursdiploma, maar ben er hier nog lang niet. Elke dag leer je. Je kijkt eens mee met collega’s, pikt hier en daar iets mee en zo creëer je je eigen manier van lesgeven. Iets wat ik niet zo leuk vind aan mijn baan? Nee, dat heb ik echt niet. Ik ga iedere dag met heel veel plezier naar mijn werk en ik ga nooit meer terug het bedrijfsleven in.”