Op een prachtige plek, midden in een woonwijk in Hilversum, staat het bijzondere gebouw van De Hilversumse Schoolvereniging (HSV). Deze basisschool zit al sinds 1909 op deze locatie, inmiddels een gemeentelijk monument. Sinds 10 jaar is Judith de Waal er directeur. ‘Ik werd op mijn zesentwintigste directeur en dacht toen ik voor deze baan werd gevraagd, op een eenpitter, heel arrogant ‘dat doen we even’. Maar toen wist ik nog niet dat dit andere koek was dan schooldirecteur zijn bij een grote stichting.’ Leraar in het Gooi is in gesprek met Judith over werken op de school van je kinderen, de voor- en nadelen van een zelfstandige school (red: een school die niet onder een grotere stichting staat) en waarom werken in het onderwijs zo fijn is.

Op de winkel passen
Judith was stappen aan het zetten om het onderwijs uit te gaan, toen ze ‘op het schoolplein’ werd gevraagd om directeur te worden bij de HSV. ‘Ik wilde het bedrijfsleven in. Ik was in het onderwijs snel gegroeid en wilde verder kijken. Ik had, vanwege de verhuizing naar Hilversum en de komst van ons eerste kind, mijn baan als directeur bij een andere basisschool opgezegd.’ Eenmaal bevallen, begon het snel te kriebelen. Judith startte de studie organisatiepsychologie. ‘Lekker weer studeren. Toen de oudste naar de HSV ging en ze lucht kregen van mijn papieren, begon er een verleidingsoffensief.’ Succesvol. ‘Ze zochten een directeur. Ik wilde wel even ‘op de winkel passen’. Inmiddels zit ik hier tien jaar!’, zegt ze lachend om deze bijsturing in haar eerder bedachte loopbaan. Kun je veel van wat je geleerd hebt bij deze studie gebruiken als directeur van een zelfstandige school? ‘Ja absoluut! Als je het hebt over verandering, groepsdynamiek, gezondheid, organiseren en reorganiseren, ja het sluit heel goed aan.’

Autonoom
Overwegen jullie wel eens onderdeel te worden van een groter bestuur? ‘Nee. Het bestuur heeft in het verleden wel eens samenwerking onderzocht met andere besturen van eenpitters, maar dit is niet van de grond gekomen. Ik heb hiervoor bij een grote stichting gewerkt, ik ken beide kanten. Ik heb inmiddels veel affiniteit met de zelfstandigheid van een eenpitter. Ik kan hier heel snel schakelen. We hebben een heel goed team. En ik heb een eigen bestuur van betrokken ouders, die vanuit hun professionele rol ons terzijde staan op het gebied van bijvoorbeeld hr, vastgoed en financiën. Judith grinnikt: ‘Om eerlijk te zijn, ik denk dat ik inmiddels veel te autonoom ben om nog onder een stichtingsbestuur te vallen. Je bent hier veel meer ondernemer. Het blijft steeds uitdagend, omdat er altijd wel weer iets nieuws op je pad komt.’

Om de hoek
Judith heeft twee dochters, die allebei hun basisschooltijd op de HSV hebben gezeten. Toen zij en haar man voor hen een basisschool zochten, was de HSV een van de opties. ‘Die zat om de hoek. We vonden het na ons eerste bezoek een hele vriendelijke school. Mijn man is fysiotherapeut en hij werd helemaal blij van de gymleraar, dus zijn keuze was snel gemaakt.’ Werken op de school van je kinderen, hoe is dat voor de kinderen en voor jou? ‘Ze wisten niet beter. We zijn er wel altijd alert op geweest. Gesprekken over de kinderen bijvoorbeeld, deed mijn man in principe. Als het ergens zou gaan knellen, moet je iets veranderen. Maar het is nooit een probleem geweest. Je moet er professioneel in staan. Maar dat verliep eigenlijk op een heel natuurlijke manier.’

Work hard, play hard
Judith is altijd erg selectief geweest als het om het aannemen van nieuwe mensen gaat. Met de oplopende tekorten wordt dat wel een steeds grotere uitdaging. ‘We zoeken mensen met een flexibele inslag, die mee willen gaan met veranderingen. Die zich hard willen maken voor de school – er volledig voor willen gaan. We zetten hier echt iets neer en er wordt van je verwacht dat je daaraan bijdraagt. Ik laat ook altijd proeflessen geven. Ik wil echt feeling hebben met de mensen die we aannemen. Als mensen eenmaal binnen zijn, willen ze niet meer weg’, zegt ze vol overtuiging. ‘Het is work hard, play hard. Al moeten we aan dat laatste soms wel bewust wat meer aandacht besteden. We leggen de lat allemaal hoog. Gesprekken gaan hier heus ook over vakanties en wat je in het weekend hebt gedaan, maar toch heel veel over het vak. We moeten soms echt even ruimte maken om op vrijdagmiddag te zeggen, kom we drinken wat.’

Vinden
Zelf gevonden op het schoolplein en nu een ouder die je zelf benaderd hebt in procedure: gaat de meeste werving via-via? ‘Nou, toch ook heel veel via Meesterbaan (website waar de meeste onderwijsvacatures worden aangeboden, red.). Vorig jaar hebben we twee ervaren fulltimers aangenomen via dit platform.’ Waarom stapten zij over? ‘De een wilde meer ruimte voor vakdidactische verdieping en de ander wilde dichterbij werken. Toch ook altijd een praktische reden om van school te veranderen.’ Staat de HSV open voor (zij-)instromers? ‘Ik heb tot nu toe het aannemen van een (zij-)instromer een beetje afgehouden. Het is een intensief traject, zowel voor de instromer als de school. Maar ik wil er zeker mee aan de slag. Het is een mooie manier om meer mensen voor de klas te krijgen. Ik ben wel voorstander van een instromer naast de leerkracht en niet meteen zelfstandig voor de klas.’

Binden
Minstens even belangrijk als het aantrekken van mensen is het om hen te binden. Judith geeft aan dat de vraag wat de HSV een aantrekkelijke werkgever maakt regelmatig door het bestuur wordt gesteld. Zowel aan haar als directeur als aan het team. Leraar in het Gooi is natuurlijk ook erg benieuwd naar het antwoord. ‘We zijn kleinschalig, kunnen heel snel schakelen en goed ingaan op individuele wensen. Vooral wat scholing betreft. Wat ik terugkrijg van mensen die hier komen werken, is dat zij de sfeer als heel warm en prettig ervaren. Het is een team dat steeds nog beter wil worden. Ze kijken veel bij elkaar in de klas.’ Overstappen naar een andere school binnen hetzelfde bestuur kan hier dan weer niet. ‘Nee, dat klopt, dus doen we er alles aan om mensen zich hier zoveel mogelijk te laten ontwikkelen.’

Luxe
We werken met veel extra mensen in dienst. We hebben bijvoorbeeld een ict’er die begonnen is als onderwijsassistent en nu, naast de leerkracht, ict- en technieklessen geeft. Het pand is ingericht met serres die je open en dicht kunt schuiven. Er zijn vakleerkrachten die met de helft van de groep aan de slag gaan op bijvoorbeeld het gebied van muziek, beeldende vorming of gymnastiek. Terwijl de groepsleerkracht dan de volle aandacht kan geven aan de rest. Na ongeveer drie kwartier wordt er gewisseld. Dit is een luxe, dat weet ik, maar we geven hier hoge prioriteit aan.’

Parels
Natuurlijk leggen we ook aan Judith de vraag voor wat werken in het onderwijs nou zo leuk maakt. ‘De afwisseling. Soms sta ik nog even voor de klas, het liefst in de bovenbouw. De leerlingen zijn op die leeftijd heel leergierig. Dat geeft ruimte voor mooie gesprekken, waarin je echt kunt levelen met een groep. Parels zijn het, deze momenten van verdieping. Dat kan heel ontwapenend en ontroerend zijn. Als dat dan je vak mag zijn, dan is dat zo fijn. Soms zitten hier mensen met wie ik samenwerk die niet uit het onderwijs komen. Dan komt er een kleuter in de deuropening met zijn broek half op zijn sokken, omdat ie naar de wc moet, of komt iemand een sticker halen. Er is continu reuring en er gebeurt regelmatig iets geks. De reactie van de bezoekers bevestigt voor mij altijd weer dat we een heel grappig beroep hebben. Met veel onverwachte invalshoeken.’